کریدور پروازی دُرناها خشک می شود/ همسفری «امید و رویا»

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - علیرضا نوری کجوریان: خشکسالی، شکار و صید، تخریب زیستگاه‌ها و تصرف مسیر پروازی بین المللی درناها و پرندگان مهاجر را در مازندران تهدید می‌کند، همچنین سالیان سال مازندران کریدور پروازی گونه‌های پاییز و زمستان گذرانی است که هزاران کیلومتر و از سرزمین‌های سرد سیبری به تالاب‌ها و زیستگاه‌های استان سفر می‌کنند.

تجاوز و تخریب عرصه‌ها، آتش سوزی‌های عمدی با هدف انتقام گیری از محیط زیست، شکارهای دسته جمعی و نسل کشی پرندگان و خشک شدن تالاب و زیستگاه‌ها عرصه را برای مهمانان پروازی و زمستان گذران مازندران تنگ کرده است.

پیرترها و پابه سن گذاشته‌ها، خاطره‌های زیبایی از سفر انواع پرندگان مهاجر به زیستگاه‌های استان در ذهن دارند و به اعتقاد آنها سال‌های سال است که بسیاری از گونه‌ها به دلیل شکار و نسل کشی دیگر در آسمان استان مشاهده نشده است.

میانکاله از مهمترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر به شمار می‌رود و این تالاب بین المللی و فرودگاه درناهای زیبا و رویایی هرسال خشک می‌شود و بر سطح خشکی آن افزوده می‌شود. روح اله اسماعیلی معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران با اظهار اینکه میانکاله یکی از ذخیره گاه‌ها یا زیست کره معرفی شده است و از دو اکوسیستم آبی و خشکی به مساحت ۶۸ هزار هکتار تشکیل شده است، افزود: تداوم خشکسالی، کاهش نزولات جوی و نوسانات دریای خزر سبب شده تا این پناهگاه با چالش‌های عدیده ای روبرو شود.

۳۰ درصد سطح آبی تالاب خشک شد

وی در گفتگو با خبرنگار مهر مهار آب‌های سطحی در حوضه آبریز بالادست را سبب گسترش خشکی در تالاب میانکاله ذکر کرد و گفت: تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که ۳۰ درصد سطح تالاب به میزان ۱۵ هزار هکتار خشک شده است.

وی با اظهار اینکه میزان خشکی تالاب در زمستان سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۲۰ درصدی و میزان هفت هزار هکتار بیشتر شده است، افزود: کاهش چشمگیر بارندگی و پس روی آب دریای خزر و افزایش تبخیر سطحی آب سبب شده تا تالاب به وضع کنونی دچار شوند.

روند روبه رشد خشکی تالاب میانکاله سبب شده تا کارگروه ویژه احیای تالاب میانکاله از سال ۹۶ فعال شود و تسهیل تبادل آب دریای خزر با تالاب، لایروبی کانال آشورده، لایروبی انهار، انجام طرح مطالعاتی پایش وضعیت کیفی تالاب از جمله طرح‌هایی است که تاکنون برای حفظ مسیر و کریدور بین المللی پروازی پرندگان مهاجر در مازندران صورت گرفته است.

میانگین بارش‌ها ۷۰ درصد کمتر شده است

کاهش تراز آب دریای خزر و روان آب‌های سطحی موجب شده تا حال و روز تالاب میانکاله چندان خوش نباشد و حق آبه های ورودی به تالاب نیز هر روز کمتر می‌شود. عطاء الله کاویان مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به کاهش چشمگیر بارندگی‌ها اظهار داشت: میانگین بارندگی در امیرآباد در سال جاری پنج میلی متر و کاهش ۷۰ درصدی داشته است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه ۷۰ درصد آب ورودی تالاب میانکاله از رودخانه قره سو و مابقی از رودخانه‌های فصلی شرق استان تأمین می‌شود، کاهش آب دهی رودخانه قره سو را از دیر دلایل افزایش خشکسالی تالاب ذکر کرد و گفت: ارتباط آبی دریا و خلیج مسئله مهمی است و عقب نشینی و پس روی آب دریا از دیگر چالش‌ها است.

وی با بیان اینکه در برخی از مناطق شاهد پس روی ده‌ها متر آب دریا هستیم، گفت: تالاب میانکاله وابسته به آب دریا و جریانات روان آب‌های سطحی است و از سوی دیگر ساخت سدهای بزرگ روی منابع آب شیرین و ندادن حق آبه های تالاب مسائل را تشدید کرده است.

کاویان تغییر الگوی کشت و کشت محصولات پرآب بر، حفر چاه‌های زیرزمینی و غیره را سبب تشدید وضعیت خشکسالی تالاب میانکاله بیان کرد و گفت: باید نسبت به حفظ این مسیر بین المللی و کریدور پروازی پرندگان مهاجر همت و تلاش کرد.

امید و آرزو در تالاب سرخ رود

تالاب میانکاله در سال‌های گذشته زیستگاه اصلی پرندگان مهاجر نظیر درنای سیبری بود و این پرنده زمستان گذران چند سال اخیر تالاب‌های سرخرود و فریدونکنار را به تالاب میانکاله ترجیح داده است.

طی ماه قبل یک بال درنای سیبری از بلژیک به مازندران منتقل شد تا نسل درنای سیبری حفظ شود و خط پروازی این پرنده نادر و کمیاب برقرار باشد. در حال حاضر درنای امید و رؤیا در تالاب ازباران مشغول زمستان گذرانی هستند و نیمه پایانی اسفند مازندران را به مقصد سیبری ترک می‌کنند.

این اقدام نه با هدف زادآوری و تهیه جفت برای امید (تک درنای سیبری در ایران) بلکه با هدف پیدا کردن همسفر برای امید جهت حفظ مسیر تردد آنها از سیبری به ایران و ورود دیگر خانواده‌های درنا نیز از سیبری است.

امید که یک درنای سیبری نر است، آخرین بازمانده از جمعیت غربی درنای سیبری است. این پرنده وفادار به اقلیم مازندران از ۱۴ سال پیش با وجود از دست دادن جفتش «آرزو» همچنان برای زمستان‌گذرانی به مازندران می‌آید. این درنا سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۴ برای زمستان‌گذرانی به مازندران نیامد که باعث نگرانی دوستداران محیط زیست شده بود. ماه پیش یک قطعه درنا از مرکز تکثیر و حفاظت درناها در بلژیک از مسیر هواپیمایی بلژیک به قطر و سپس به ایران آمد و به تالاب بین المللی فریدونکنار منتقل شد تا همسفری برای امید باشد.